BREXIT: observaties over economie, handel en politiek in het Verenigd Koninkrijk

Disclaimer:

All opinions and estimates expressed in this document are subject to change without notice. This document does not purport to be impartial research and has not been prepared in accordance with legal requirements designed to promote the independence of investment research, and is as such not subject to any prohibition. Andreas Capital S.A. does not accept any liability whatsoever for any direct or consequential loss arising from the use of this document. This document is for information purposes only and is not, and should not be construed as, an offer to buy or sell any securities or related derivatives, invest in any funds, or enter into any transaction with Andreas Capital S.A or any of its affiliates. The information contained in this document has been compiled from sources believed to be reliable, and is published for the assistance of the recipient, but is not to be relied upon as authoritative or taken in substitution for the exercise of judgement by the recipient. This report is marketing communication, and not investment research, and is intended for professional and eligible counterparties only.

BREXIT: observaties over economie, handel en politiek in Groot-Brittannië.

Samenvattende commentaren bij een presentatie voor senior business leaders in Henley-on-Thames (presentatie bijgevoegd).

Bart Le Blanc

1. Toen de Britten in juni vorig jaar naar de stembus gingen voor het referendum over het Lidmaatschap van de Europese Unie zag de wereld er heel anders uit.

Groot-Brittannië was in de voorhoede van economische topspelers met economische groei hoger dan elders in Europa, alhoewel niet iedereen daarvan profiteerde ( de lonen bleven al jaren achter bij groei en inflatie).
In de Verenigde Staten ging de economische groei gewoon door en de meesten keken uit naar een nieuwe Democratische president en een “amusante” side show van Donald Trump.
De Euro zone was in een economisch moeras met grote problemen op migratie en veiligheid.

Hoe kan die situatie zo snel veranderd zijn?

In de Europese Unie en de Eurozone is een nieuw economisch en politiek élan ontstaan met een tastbaar economisch herstel en verkiezingen in Nederland en Frankrijk en Noorwegen die populistische bewegingen niet aan de macht brachten.
Het politiek landschap in Groot-Brittannië is sinds de electorale miskleun van Theresa May enorm versnipperd en de economie is aan het vertragen.
En met de verkiezing van Donald Trump als president in de Verenigde Staten is het politieke leiderschap in de wereld, voorheen logischerwijze in handen in de Verenigde Staten, aan het verschuiven met een nieuwe prominente rol van China en een ontwakend Europees leiderschap door nieuwe impulsen van het voortrekkers duo Merkel/Macron.
Voor een evenwichtige beoordeling van de economische gevolgen van Brexit moet deze veranderde achtergrond worden meegenomen.


2. De belangrijkste conclusies van een beschouwing van de stand van zaken van dit moment zijn als volgt:

• tijdens de referendum campagne van juni 2016 was het kamp voor noch het kamp tegen het EU lidmaatschap, eerlijk en open over de gevolgen van hun standpunt.
• de echte negatieve gevolgen van Brexit zijn nog lang niet zichtbaar, maar ze komen eraan!
• De Britste export naar de Europese Unie zal worden verstoord
• De stelling: “wij nemen weer controle over grenzen, wetten en geld” kan onmogelijk worden waargemaakt
• De campagne slogan : “350 miljoen Pond Sterling terug voor onze gezondheidszorg” was een leugen!
• Het gevolg is dat veel van de stemmers van voor of tegen de EU teleurgesteld zullen zijn.


3. Deze conclusie zijn gebaseerd op een analyse van Brexit op 3 punten: de economische gevolgen, de handels betrekkingen en politieke beloftes.
 
Eerst de economische context:
Om te beginnen was het op zichzelf al onbegrijpelijk dat de meest Britten niet hadden gedacht dat een exit uit de EU negatieve economische gevolgen zou hebben. Een studie (zie slide 4) geeft aan dat 57% niet verwachtte dat Brexit de Britse economie zou schaden….
Daarnaast presenteerden de Blijf en Vertrek campagnes standpunten die diametraal tegenover elkaar stonden: Blijf met zijn hel en verdoemenis van een vertrek uit de EU en Vertrek met een paradijselijke beschrijving van een Groot-Brittannië als eigen economisch wereldwonder.

De aanvankelijke economische rapporten na het Brexit referendum leken de visie van de Vertrek campagne te bevestigen (zie slide 6) : de economische groei in het 3e en 4e kwartaal van 2016 was hoger dan verwacht en de werkloosheid (toch al ver onder het EU gemiddelde) daalde nog verder.
Maar een goede analyse van de cijfers maken al snel duidelijk dat deze groei een stro-vuurtje is. 80% van de groei kwam van consumptie en de investeringsbijdrage aan de groei was nul in de tweede helft van 2016. Sterker nog: netto export had een negatieve bijdrage aan de groei.
De conclusie was dus evident te trekken: opgeblazen groei die niet duurzaam kan zijn.

4. Voor een rationele beoordeling moet de analyse vooral naar het vertragings-effect van beslissingen in een economisch model kijken. Een besluit van fundamentele aard zoals Brexit zal niet onmiddellijk tot tastbare gevolgen leiden maar uitstel van beslissingen en onzekerheid kunnen geen positieve bijdrage aan economische groei leveren.

Simpele feiten kunnen niet over het hoofd worden gezien:
Veel economen verwachtten dat Brexit zou leiden tot het vertrek van 75.000 tot 100.000 bankiers uit de City van Londen omdat na Brexit de banken in de City hun diensten niet meer onder het zgn. Europese paspoort in de EU landen kunnen aanbieden.
We weten nog niet wat de implicaties zijn maar een groot aantal buitenlandse banken heeft al een beslissing genomen en hebben een nieuw Europees hoofdkwartier gevonden in Dublin, Parijs, Frankfurt of Amsterdam. Bekend is nu dat tenminste 10.000 bankiers elders aan de slag zullen gaan.
Nu zijn bankiers wellicht niet de meest populaire bevolkingsgroep maar enkele feitelijke gegevens zijn wel van belang: als de gemiddelde bankier £ 100.000 per jaar verdiend (bescheiden schatting) dan verdwijnt er dus £ 1 miljard per jaar aan bestedingsimpuls. De belasting ontvanger zal dat merken evenals private scholen, huizen prijzen en Bond Street.

De recente economische cijfers illustreren dat de economische groei begin 2017 behoorlijk terugzakte met groei duidelijk lager dan verwacht. Het recente IMF World Economic Outlook rapport prognosticeert ook lagere groei voor de komende jaren (zie slide 8). En ieder procent minder groei heeft naast inkomens consequenties ook grote gevolgen voor de overheidsfinanciën: het Britse ministerie van Financiën becijfert dat 1% minder groei tot een verhoging van het overheidstekort met 0,7% Bruto Nationaal Product leidt , dat is per jaar £5 miljard meer overheidsschuld!

5. De gevolgen van Brexit voor de handels betrekkingen tussen Groot-Brittannië en de rest van de Europese Unie zijn lang onderschat.
Om te beginnen is de verwachting dat een verlies aan handel met de EU gemakkelijk kan worden gecompenseerd door nieuwe handelsakkoorden bijv. met de VS, Japan, Australië, India en China.
Dat is een luchtkasteel. Op dit moment is de GB export naar de EU 44% van de totale UK export.
Zelfs akkoorden met de VS, Japan, China, Australië en India kunnen op basis van huidige volumes tezamen nog niet de helft van de GB handel met de EU vervangen ( zie slide 9).
Om het anders te zeggen: de GB export naar Ierland is groter dan die naar China, die met België 2 maal de export naar India, die naar Zweden zelfs 3 maal die naar Brazilië, enz….

Daarnaast is het vermeldingswaard dat er op dit moment geen enkel Europees land tussen de VS aan de ene kant en Rusland aan de andere is, dat geen onderdeel is van een of ander Europese handelsovereenkomst (zie slide 10).
Het idee dat Groot-Brittannië het wel alleen aan kan, lijkt op zijn zachts gezegd “overmoedig”.

De gevolgen van Brexit voor de EU handels betrekkingen zijn complex en diepgaand. Het gaat om mogelijke tarieven voor im/export (volgens de WTO zouden die rond 5% kunnen zijn). maar de devaluatie van het Britse pond tegen de Euro heeft een compenserend effect. Daarnaast zijn er natuurlijk de nieuwe administratieve gevolgen van export vergunningen e.d. Vervelend maar overkomelijk.

6. Ingewikkelder ligt het met het volgen van product standaarden die straks binnen de EU worden gesteld. Handel van vandaag is meer dan het simpel exporteren van eindproducten.
De business wereld is heel sterk geïntegreerd geworden.
De vleugels van een Airbus vliegtuig worden in Groot-Brittannië gemaakt alsmede de motoren, de romp deels in Duitsland en deels in Frankrijk; de start in Spanje met de eindassemblage in Frankrijk.
Je kunt als land alleen onderdeel van zo’n internationaal consortium zijn als je aan de standaarden van andere landen en instellingen voldoet.
Vandaag wordt meer dan de helft van de Britse export producten in het buitenland gefabriceerd voor dat het in Groot-Brittannië in elkaar wordt gezet.
Een land als Groot-Brittannië moet dus de standaarden van elders volledig volgen.

 
Nog sterker geldt dit voor de gedragsregels die de EU stelt aan de manier waarop zaken worden gedaan.
Daarbij gaat het niet alleen over standaarden maar ook over de werkwijze van ondernemingen. Oneerlijke concurrentie, staatssteun en uitbuiting van arbeid is redden voor uitsluiting! Daarnaast moeten regels van prudent toezicht worden gevolgd op het niveau van wat de EU minimaal vereist.
Deze “regulatorische convergentie” is een voorwaarde voor toegang tot de EU markten (zie slide 13)

De banken hebben die verplichting onder hun Europese paspoort, maar zullen na Brexit steeds moeten aantonen dat het banken-toezicht in Groot-Brittannië nu en straks niet onder zal doen voor het Europese kader.

Dus als je wil exporteren naar de EU dan moet je leven en werken zoals de EU dat bepaalt nu en in de toekomst! Voor Britse politici die “wij nemen weer controle over onze eigen regels en wetten” als motto hadden is dit een hele bittere pil!

7. Het derde punt betreft de verkiezingsbeloftes die met name door de Vertrek campagne werden gedaan (zie slide 14): £350 miljoen per week niet meer naar Brussel maar voor onze eigen gezondheidszorg. Dat was en is een grote leugen. Het bedrag is onjuist, het negeert dat een groot deel van de bijdrage terug komt in eigen land en ziet voor het gemak over het hoofd dat Brexit betekent date en groot deel van de zaken die nu door “Brussel” worden gedaan in eigen land opnieuw moeten worden opgezet. Dat kost ook geld!

Al met al is er dus geen extra geld beschikbaar voor de eigen gezondheidszorg…
Dus opnieuw een verkiezingsbelofte verbroken!
 

8. Hoe dan verder?
Een nieuw serieus debat over Europa is nodig in Groot-Brittannië en in andere sleutel-landen van de Europese Unie.

Daarbij komen fundamentele vragen aan de orde zoals:

• Wat voor Europa willen wij?
• Zoek natuurlijke coalities van gelijkgestemden (voor Groot-Brittannië zijn dat landen zoals Nederland en de Scandinavische landen)
• Aanvaardt de logica (en de realiteit) van een Europa van meerdere snelheden (kern en periferie) en accepteer dat de vrijheid van migratie daar niet bij kan/hoort/past.
• Werk samen op niet-economische terreinen van internationale verhoudingen, veiligheid, migratie, leef milieu, energie, wetenschap, enz.
• Investeer samen voor duurzame groei.


Brexit is meer dan een Brits onderwerp.
Het bepaalt de toekomst van Europa en de 500 miljoen mensen
die in EU landen wonen.